Επιστροφή στο Νίππος, του Βαγγέλη Κακατσάκη

Δημοσιεύουμε παρακάτω την ομιλία που έκανε ο Βαγγέλης Κακατσάκης στη σύναξη των απανταχού Νιππιανών στις 16 Αυγούστου 2015. Το κείμενο δημοσιεύτηκε στα Χανιώτικα Νέα στις 25 Αυγούστου και στο ιστολόγιο του Βαγγέλη την ίδια μέρα.

Η αρχοντιά και η πρεπιά

του νιππιανού αέρα
μας εμονομεριάσανε
εκείνη την ημέρα.

Στο Νίππος! Οπου, όπως γράφω σ’ ένα ποίημά μου, «πολλά βράδια» κι ας βρίσκομαι αλλού, «πιάνω την ψυχή μου απ’ το χεράκι/ -στράτα στρατούλα της λέω-/ και τη βγάζω βόλτα/ στα παιδικά λημέρια:/ στην αυλή των βασιλικών και του ασβέστη,/ στα φτερά ενός μικρού σπουργίτη,/ στον βολβό ενός κρίνου». Εδώ, που «με βρίσκει το κουδούνισμα της άλλης μέρας», όταν «πρέπει να ξαναγίνω μεγάλος».

Σύναξη των απανταχού Νιππιανών για πρώτη φορά στη μακραίωνη ιστορία του χωριού μας, με πρωτοβουλία και ευθύνη του Συλλόγου Γυναικών “Περβολίτσια” (στα μέλη του, ιδιαίτερα στην Εύη, τα εύσημα!) το βράδυ της 16ης Αυγούστου. Στον απόηχο της καμπάνας της Παναγίας που σήμανε κι εφέτος στη Χάρη της, ενώ τα τζιτζίκια είχαν αρχίσει, πριν χαράξει η μέρα, να ψέλνουν το απολυτίκιο παραφρασμένο κατά μία λέξη: «Εν τη Γεννήσει την παρθενίαν εφύλαξας, εν τη Κοιμήσει το Νίππος ου κατέλιπες, Θεοτόκε!».

Επιστροφή στις ρίζες. Επιστροφή στις μνήμες. Επιστροφή στις μνήμες που σταυροδένονται με τις ρίζες. Στον ίσκιο ενός κυπαρισσιού που η κορφή του τόσο ψηλότερα τοξεύει τον ουρανό, όσο βαθύτερα οι ρίζες του πηγαίνουν στη γη.

Επιστροφή στις ρίζες που μας λιτανεύουν οι μνήμες. Στις γειτονιές του χωριού. Στη Μεσοχωριά και στο Κατωχώρι, στο Μούρος και στις Κατούνες, στα Μυτιληνιανά και στον Ασπρουγα. Εκεί, όπου παιδιά «με γρατζουνισμένα γόνατα, κουρεμένα κεφάλια και ακούρευτα όνειρα», για να χρησιμοποιήσω στον πληθυντικό έναν στίχο του Οδυσσέα Ελύτη, στέλναμε τα πρώτα χαιρετίσματα στον ήλιο. Στον Τίμιο Σταυρό και στις άλλες 12 εκκλησίες του χωριού μας. Εκεί που μάθαμε στην πράξη αυτό που ο Γιάννης Ρίτσος έχει γράψει σ’ ένα απ’ τα λιανοτράγουδά του: «Δυο κάρβουνα στο θυμιατό και δυο κουκιά λιβάνι/ κι ένας σταυρός από καπνιά στ’ ανώφλι της πατρίδας».

Επιστροφή στο Ραφιόλι και στον Οχουδο, στους Άι-Γιάννηδες και στην Παναγία του Κλάδου, στη Γρεν – Ελέ και στον Κάντουνα, στα Κληματσίδια και στους Βλάσηδες, στον Αρμό και στα Μουριά. Και βέβαια στην Αννιτσα, όπου, όπως και “στην Μπάνιτσα και στου Καλερογιάννη”, ο θησαυρός που κρύβεται περιμένει “τον άξιο να τον βγάλει”, για να θυμηθούμε τη γνωστή παραγγελιά. Οπου γης ζευγάρισε Νιππιανός ζευγάς κι όπου χαράκι κάθισε Νιππιανός βοσκός.

Επιστροφή σε άλλες εποχές. Για πολλούς από μας, περισσότερα κι από πενήντα χρόνια πίσω· στην πατρίδα της παιδικής ηλικίας. Σε εποχές δύσκολες, μα αγαπησιάρικες, σε χρόνια πέτρινα, μα αξέχαστα. Στα χρόνια εκείνα που θέλαμε να φύγουμε «μ’ όλους τους καιρούς, μ’ όλους τους ανέμους» και στα οποία θέλουμε σήμερα πριν «η ψυχή μας κάνει πανιά», για να θυμηθώ τον Γιώργο Σεφέρη, να επιστρέφουμε ολοένα και συχνότερα.

Επιστροφή ημών των ζώντων, αλλά και των τεθνεώτων. Ολων, χωρίς καμία εξαίρεση των χωριανών μας που βρίσκονται στο Επουράνιο Νίππος. Ωσεί παρόντες κι αυτοί το βράδυ εκείνο. Ντυμένοι με τα καλά τους, τα κυριακάτικά τους, ρούχα. Ωραίοι και ακέραιοι, ως υπήρξαν στην καθημερινότητά τους. Με τις όποιες λίγες μικροκακίες τους και τις πολλές, ατελείωτες, καλοσύνες τους. Ενας απ’ αυτούς και ο αγαπημένος όλων μας Κοτσιφογιάννης, ο Γιάννης του Κοτσιφονικολή, που έφυγε απ’ τους τελευταίους, πριν από έξι μήνες, για το δίχως γυρισμό ταξίδι και που κάναμε εκείνη την ημέρα, το πρωί στον Τίμιο Σταυρό, το μνημόσυνό του.

Να υπάρξει συνέχεια στην πρώτη σύναξη των απανταχού Νιππιανών. Να γίνεται στην πλατεία του χωριού μας, στην πλατεία του Άι – Γιώργη, στην Πλατέα μας, Αύγουστο μήνα. Στον ίσκιο της Μαδάρας, κάτω απ’ το βλέμμα του Κατσίγαρη. Η ευχή μου. Μην ξεχνώντας ότι, εντέλει, παράδοση δεν είναι τόσο αυτό που παραλάβαμε εμείς απ’ τους παλιότερους, όσο αυτό που εμείς παραδίδουμε στους νεότερους…

Για ιδές περβόλιν όμορφο, για ιδές κατάκρυα βρύση/ κι όσα δεντρά ’μπεψεν ο Θιος, μέσα ’ναι φυτεμένα,/ κι όσα πουλιά πετούμενα, μέσα ’ναι φωλεμένα./ Μέσα σ’ εκείνα τα πουλιά ευρέθ’ ένα παγώνι/ και χτίζει τη φωλίτσαν του σε μια μηλιάς κλωνάρι…

Χανιώτικα νέα (25.08.2015)